Acetyl-L-carnitine | Stichting OrthoKennis (2024)

Acetyl-L-carnitine is de geacetyleerde vorm van (L-)carnitine, dat in voeding vooral voorkomt in (rood) vlees en in veel mindere mate in plantaardige voedingsmiddelen. In lever, nieren en hersenen kan carnitine gesynthetiseerd worden uit de aminozuren lysine en methionine, met vitamine C, ijzer, vitamine B6 en niacine als cofactoren. L-Carnitine kan naar behoefte in acetyl-L-carnitine worden omgezet en vice versa. Carnitine en acetyl-L-carnitine zijn semi-essentiële aminozuren: onder bepaalde omstandigheden is de endogene synthese onvoldoende om in de behoefte te voorzien. Zo neemt de endogene synthese van carnitine en acetyl-L-carnitine geleidelijk af met het ouder worden, waardoor de carnitinevoorziening geleidelijk daalt als de inname van carnitines uit voeding (en voedingssupplementen) niet wordt verhoogd. De carnitinestatus kan ook afnemen door verminderde reabsorptie van carnitine in de nieren. Uit onderzoek van spierbiopten van gezonde mensen is gebleken, dat het ouder worden gepaard gaat met sterke afname van het gehalte carnitine en acetyl-L-carnitine in spierweefsel. De grootste concentratie carnitine is aanwezig in skeletspieren en hart.

Suppletie met acetyl-L-carnitine heeft als voordeel boven L-carnitine dat de gunstige effecten op het (centrale) zenuwstelsel groter zijn. Acetyl-L-carnitine passeert gemakkelijker dan L-carnitine de bloedhersenbarrière, ondersteunt de hersenfunctie beter dan L-carnitine en beschermt beter bij veroudering door de sterke antioxidantactiviteit in zenuwweefsel.

Acetyl-L-carnitine bevordert de vitaliteit van onder meer zenuwstelsel, hart en bloedvaten, spieren, alvleesklier en lever. Het aminozuur zorgt voor het transport van (vrije) langeketenvetzuren langs de membraan van mitochondriën (de energie producerende organellen in cellen) ten behoeve van de energieproductie door vetzuuroxidatie. Naast het bevorderen van de vetverbranding beschermt acetyl-L-carnitine de mitochondriën tegen vrije radicalen en schadelijke stofwisselingsproducten en stimuleert het aminozuur de synthese van eiwitten en membraanfosfolipiden.

In de hersenen ondersteunt acetyl-L-carnitine de synthese en activiteit van de neurotransmitter acetylcholine. Cholinerge zenuwcellen, die voor hun prikkeloverdracht gebruik maken van acetylcholine, zijn te vinden in diverse hersengebieden (waaronder hersenschors, hippocampus en hypothalamus) en zijn onder meer van belang voor het geheugen, denken en bewegen. Daarnaast maakt het parasympathische deel van het autonome zenuwstelsel gebruik van cholinerge neuronen en sturen perifere cholinerge motorische zenuwvezels de skeletspieren aan. Ook zijn er aanwijzingen dat acetyl-L-carnitine een gunstige invloed heeft op de dopaminerge neurotransmissie en de synthese van zenuwgroeifactor (belangrijk voor de regeneratie van zenuwweefsel) en bèta-endorfine (een lichaamseigen opioïde neurotransmitter met onder meer stressverlagende en pijnstillende effecten). Acetyl-L-carnitine verbetert concentratie, geheugen en stemming en kan helpen bij innerlijke onrust, ook op jonge leeftijd.

Bronnen

Met name (rood) vlees, verder kleine hoeveelheid in zuivel, noten, zaden, granen, groenten en peulvruchten.

Tekenen van een mogelijk tekort

Een carnitinetekort (disbalans tussen aanmaak en behoefte) kan zich uiten in verminderde vetzuuroxidatie in weefsels met stijging van de bloedlipidenspiegels, afwijkende leverfunctie, chronische spierzwakte, vermoeidheid, cardiomyopathie en verminderde glucosetolerantie.

Indicaties

Veroudering (verminderde endogene carnitinesynthese)
Lage carnitine-inname met voeding (vegetarisme, veganisme)
Chronische vermoeidheid (onder meer bij kanker, multiple sclerose, coeliakie, ouderdom, chronisch vermoeidheidssyndroom, hepatitis C, bèta-thalassemie)
Depressie (vooral bij ouderen)
Leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang, dementie
Hart- en vaatziekten (claudicatio intermittens, angina pectoris, myocardinfarct, congestief hartfalen, myocarditis, premature ventriculaire contracties, cardiomyopathie, hypertensie, beroerte, ziekte van Raynaud)
Diabetes mellitus, obesitas, metabool syndroom
Neuropathie (diabetes, chemotherapie, hiv-medicatie)
Leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie
Verminderde vruchtbaarheid
Fibromyalgie
Kankercachexie
Hyperthyroïdie
Sport (verbetering uithoudingsvermogen)
COPD (voor verhogen inspanningscapaciteit)
Hepatische encephalopathie, levercirrose
Niet-alcoholische leververvetting en steatohepatitis
Nierfalen/nierdialyse
Hiv-infectie
Vasculaire dementie, ziekte van Alzheimer (vroeg stadium)
Tuberculose
Preventie prostaatkanker
Chronisch pijn door ischias of carpaletunnelsyndroom (suppleer bij voorkeur naast acetyl-L-carnitine ook PEA)

Contra-indicaties

Hypothyroïdie (carnitine remt de activiteit van schildklierhormoon);
Bipolaire stoornis (er zijn enkele gevallen beschreven van manie of psychose na suppletie met acetyl-L-carnitine).

Gebruiksadviezen

Algemene adviesdosering: 1-3 gram/dag tot een (tijdelijk) maximum van 6 gram/dag

Neem (acetyl)-L-carnitine buiten de maaltijd met ruim water in. Vanwege het energieverhogende effect kan (acetyl)-L-carnitine beter niet ’s avonds ingenomen worden.

Interactie

Acetyl-L-carnitine versterkt mogelijk net als L-carnitine de antistollingswerking van coumarinederivaten zoals acenocoumarol en warfarine. Wees terughoudend met het gebruik van acetyl-L-carnitine.
Acetyl-L-carnitine beschermt tegen perifere neuropathie door cytostatica zoals cisplatine, vincristine en pacl*taxel en tegen cardiomyopathie door doxorubicine, zonder de werking van deze medicijnen te verlagen.
(Acetyl)-L-carnitine beschermt de longen tegen toxiciteit van bleomycine (dierstudie).
Verschillende medicijnen kunnen de (acetyl-)L-carnitinestatus verlagen, waaronder cisplatine, isofosfamide, carboplatine, adefovir, carbamazepine, cefditoren pivoxil, isotretinoïne, fenobarbital, fenytoïne, pivampicilline, pivmecillinam, pyrimethamine, sulfadiazine en valproïnezuur (en andere anticonvulsiva). Suppletie met acetyl-L-carnitine kan gewenst zijn, ook om bijwerkingen van deze medicijnen tegen te gaan.
(Acetyl)-L-carnitine kan de werking van nitroglycerine bij angina pectoris ondersteunen. Overweeg aanvullende suppletie met (acetyl)-L-carnitine.
Alfaliponzuur is een belangrijke synergist van acetyl-L-carnitine, onder meer ter bescherming tegen verouderingsverschijnselen en het verbeteren van concentratie en geheugen.
(Acetyl)-L-carnitine geeft meer energie bij gebruik van gepegyleerd interferon alfa-2b/ribavirine tegen chronische hepatitis C.
(Acetyl)-L-carnitine ondersteunt de werking van allopurinol.
Acetyl-L-carnitine heeft een aanvullende werking op statines bij dislipidemie door het gunstige effect op de lipoproteïne(a)-spiegel.
Acetyl-L-carnitine beschermt de hersenen tegen toxiciteit van alcohol.
Acetyl-L-carnitine geeft meer energie en beschermt tegen (poly)neuropathie en andere bijwerkingen van NRTI’s (nucleoside/nucleotide reverse-transcriptaseremmers) zoals zidovudine.
PEA (palmytoylethanolamide) en acetyl-L-carnitine hebben een synergetische ontstekingsremmende en pijnstillende werking bij acute ontsteking (dierstudie).
Acetyl-L-carnitine verlaagt benzeengeïnduceerde hematotoxiciteit en oxidatieve stress (dierstudie).

Veiligheid

(Acetyl)-L-carnitine is vermoedelijk veilig in de geadviseerde doseringen, ook bij langdurig gebruik. Een kanttekening hierbij is dat carnitine door darmbacteriën kan worden omgezet in TMA (trimethylamine), dat vervolgens door de lever kan worden omgezet in TMAO (trimethylamine N-oxide). Bij omnivoren is dit in veel sterkere mate het geval dan bij vegetariërs en veganisten. Stijging van TMAO is in verband gebracht met atherosclerose. Een direct verband tussen carnitinesuppletie en atherosclerose is echter niet aangetoond. Het isvooralsnog aannemelijk dat de gunstige effecten van carnitinesuppletie op hart en bloedvaten de boventoon voeren. Modulatie van het intestinale microbioom door resveratrol, berberine, prebiotica (oplosbare vezels zoals guarboonvezels), probiotica en/of een (overwegend) plantaardig eetpatroon kan helpen de TMAO-synthese te beperken.

Literatuur

Acetyl-L-carnitine. Monograph. Altern Med Rev. 2010;15(1):76-83.
Di Stefano G et al. Acetyl-L-carnitine in painful peripheral neuropathy: a systematic review. J Pain Res. 2019;12:1341-1351.
Zhang R et al. Neuroprotective effects of pre-treatment with l-carnitine and acetyl-L-carnitine on ischemic injury in vivo and in vitro. Int J Mol Sci. 2012;13(2):2078-90.
Freo U et al. Analgesic and antidepressant effects of the clinical glutamate modulators acetyl-L-carnitine and ketamine. Front Neurosci. 2021;15:584649.
Nasca C et al. Acetyl-l-carnitine deficiency in patients with major depressive disorder. Proc Natl Acad Sci USA. 2018;115(34):8627-8632.
Veronese N et al. Acetyl-L-carnitine supplementation and the treatment of depressive symptoms: a systematic review and meta-analysis. Psychosom Med. 2018;80(2):154-159.
Pennisi M et al. Acetyl-L-carnitine in dementia and other cognitive disorders: a critical update. Nutrients. 2020;12(5):1389.
Yang Y et al. A multicenter, randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial for efficacy of acetyl-L-carnitine in patients with dementia associated with cerebrovascular disease. Dement Neurocogn Disord. 2018;17(1):1-10.
Gavrilova SI et al. Acetyl-L-carnitine (carnicetine) in the treatment of early stages of Alzheimer's disease and vascular dementia. Zh Nevrol Psikhiatr Im S S Korsakova. 2011;111(9):16-22.
Sarzi-Puttini P et l. Acetyl-L-carnitine in chronic pain: A narrative review. Pharmacol Res. 2021;173:105874.
Li S et l. Acetyl-L-carnitine for the treatment of peripheral neuropathic pain: a systematic review and meta-analysis. Value Health. 2014;17(7):A810.
Parisi S et al. Efficacy of a fixed combination of palmitoylethanolamide and acetyl-l-carnitine (PEA+ALC FC) in the treatment of neuropathies secondary to rheumatic diseases. Minerva Med. 2021;112(4):492-499.
Onofrj M et al. Acetyl-L-carnitine: from a biological curiosity to a drug for the peripheral nervous system and beyond. Expert Rev Neurother. 2013;13(8):925-36.
McMackin CJ et al. Effect of combined treatment with alpha-lipoic acid and acetyl-L-carnitine on vascular function and blood pressure in patients with coronary artery disease. J Clin Hypertens (Greenwich). 2007;9(4):249-55.
Wang S et al. Anti-inflammatory and antioxidant effects of acetyl-L-carnitine on atherosclerotic rats. Med Sci Monit. 2020;26:e920250-1–e920250-11.
DiNicolantonio JJ et al. L-carnitine in the secondary prevention of cardiovascular disease: systematic review and meta-analysis. Mayo Clin Proc. 2013;88(6):544-51.
Malaguarnera M. Carnitine derivatives: clinical usefulness. Curr Opin Gastroenterol. 2012;28(2):166-76.
Brass EP et al. A systematic review and meta-analysis of propionyl-L-carnitine effects on exercise performance in patients with claudication. Vasc Med. 2013;18(1):3-12.
Evcimen H et al. Psychosis precipitated by acetyl-l-carnitine in a patient with bipolar disorder. Prim Care Companion J Clin Psychiatry. 2007;9(1):71-72.
Jirillo E et al. Effects of acetyl-L-carnitine oral administration on lymphocyte antibacterial activity and TNF-alpha levels in patients with active pulmonary tuberculosis. A randomized double blind versus placebo study. Immunopharmacol Immunotoxicol. 1991;13(1-2):135-46.
Jirillo E et al. Immunological responses in patients with tuberculosis and in vivo effects of acetyl-L-carnitine oral administration. Mediators Inflamm. 1993;2(7):S17-20.
Rump TJ et al. Acetyl-L-carnitine protects neuronal function from alcohol-induced oxidative damage in the brain. Free Radic Biol Med. 2010; 49(10): 1494–1504.
Malaguarnera M et al. Acetyl L-carnitine (ALC) treatment in elderly patients with fatigue. Arch Gerontol Geriatr. 2008;46(2):181-90.
Zhou X, Liu F, Zhai S. Effect of L-carnitine and/or L-acetyl-carnitine in nutrition treatment for male infertility: a systematic review. Asia Pac J Clin Nutr. 2007;16(S1):383-90.
Borghi-Silva A et al. L-carnitine as an ergogenic aid for patients with chronic obstructive pulmonary disease submitted to whole-body and respiratory muscle training programs. Braz J Med Biol Res. 2006;39(4):465-74.
Baci D et al. Acetyl-L-Carnitine downregulates invasion (CXCR4/CXCL12, MMP-9) and angiogenesis (VEGF, CXCL8) pathways in prostate cancer cells: rationale for prevention and interception strategies. J Exp Clin Cancer Res. 2019;38:464.
Ardizzone A et al. Effect of ultra-micronized-palmitoylethanolamide and acetyl-l-carnitine on experimental model of inflammatory pain. Int J Mol Sci. 2021;22(4):1967.
Sun R et al. Acetyl-l-carnitine partially prevents benzene-induced hematotoxicity and oxidative stress in C3H/He mice. Environ Toxicol Pharmacol. 2017;51:108-113.

Terug